Ocena heurystyczna

Ocena heurystyczna jest metodą opartą na ogólnie przyjętych i znanych, teoretycznych regułach. Może mieć również zastosowane w celu analizy strony internetowej, opierając się na zidentyfikowaniu problemów związanych z graficznym interfejsem użytkownika (ang. Graphical User Interface – GUI). Dotyczyć zatem będzie w szczególności audytu witryny internetowej pod względem zgodności interfejsu z przyjętymi kanonami użyteczności. Metoda związana z heurystykami jest niedrogą i nieskomplikowaną techniką oceny projektu, dlatego może być użyta do wszystkich faz cyklu życia witryny internetowej.

Oceny przeprowadzane są przez zespół liczący od 1 do 3 ekspertów. Analiza interfejsu witryny, względem zgodności z zestawem zasad tworzenia stron internetowych, dokonywana jest oddzielnie i niezależnie przez każdego z członków zespołu badawczego. Zasady użyteczności witryn internetowych zwane heurystykami pochodzą z opublikowanych wykazów oraz literatury fachowej. W wyniku analizy heurystycznej generowany jest spis potencjalnych problemów, z których każdy powinien być przypisany do konkretnej zasady. Ma to na celu ułatwić późniejsze usprawnianie poszczególnych aspektów witryny.

Dodać należy, że liczba wykrytych niesprawności jest ściśle powiązana z zaangażowaniem oraz doświadczeniem osób, dokonujących analizy. Zaleca się zatem powierzenie tego zadania ekspertom w danej dziedzinie oraz agregację wyników uzyskanych w analizie przez kilku niezależnych specjalistów. Wadą tej metody jest brak wyszczególnienia aspektów kluczowych dla poprawy strony internetowej. Zdarzają się przypadki wyszczególnienia dużej liczby błędów, których wyeliminowanie absorbowałoby wiele czasu i środków pieniężnych, jednak tylko nieliczne były istotne z punktu widzenia użytkownika.

W celu wykonania analizy posłużyć się należy przygotowanym zestawem heurystyk. Najczęściej używaną listą jest dziesięć poniższych reguł [Nielsen 1994]:

1. Informowanie systemu o statusie wykonywanych operacji (wyświetlanie komunikatów).
2. Dopasowanie systemu do świata rzeczywistego.
3. Sterowanie użytkownikiem i umożliwianie mu wyboru.
4. Konsekwencja i stosowanie standardów.
5. Zapobieganie błędom.
6. Używanie skojarzeń zamiast przypominania.
7. Elastyczność i efektywność użycia.
8. Estetyczna i skromna grafika.
9. Wsparcie użytkowników w rozpoznaniu, diagnozie i naprawie błędów.
10. 10) Pomoc i dokumentacja.

Podobny, ale mniej znany zbiór zasad został przedstawiony poniżej [Gerhardt-Powals 1996]:

1. Eliminowanie zbędnych myśli, obliczeń oraz porównań.
2. Wyświetlanie danych w jasny i oczywisty sposób.
3. Zmniejszenie obciążenia poznawczego (od ogółu do szczegółu).
4. Analogia do powszechnych wzorców używanych w życiu codziennym.
5. Używanie skojarzeń w nazewnictwie umożliwiając zapamiętywanie i rozpoznawanie funkcji.
6. Kategoryzowanie danych w sposób ułatwiający ich wyszukiwanie.
7. Graficzna prezentacja danych, używanie kolorów i obrazów zamiast surowych danych.
8. Udostępnianie jedynie informacji potrzebnych w danej chwili.
9. Umożliwienie dostępu do danych w różnych formatach kodowania (w razie potrzeby).

Ocena heurystyczna jest powiązana z określonymi zdefiniowanymi kryteriami. Niestety problemy, które zostają zdefiniowane w czasie tej analizy różnią się często od tych uzyskiwanych podczas testów wydajności. Okazuje się, że mniejsze różnice występują przy zastosowaniu zestawu reguł przedstawionego jako drugi. Jednak to pierwszy zestaw zasad jest częściej brany pod uwagę w analizie gdyż jest łatwiejszy do zinterpretowania.

Metoda heurystyczna nie jest uważana za ściśle formalną, gdyż specjaliści od użyteczności nie posługują się zawsze jednym i tym samym zbiorem zasad. Dlatego zawsze podczas analizy własnej witryny internetowej należy wymagać przypisywania do każdego potencjalnego problemu konkretnych heurystyk z nimi związanych.