Rozwój i różnice wybranych badań użyteczności

Przesłanki za prowadzeniem badań użyteczności

Od połowy lat 90. XX wieku przedsiębiorstwa, organizacje rządowe czy stowarzyszenia w coraz większym stopniu są zależne od swoich stron internetowych, które pozwalają zapoznać się z nimi całemu światu. Dzięki witrynom internetowym firma ma możliwość zaprezentować swoje usługi albo budować wizerunek. Od tamtego czasu zaczęto zwracać uwagę na statystyki generowane przez stronę internetową i analizować zachowania użytkowników. To z kolei skłoniło do okresowych zmian wdrażanych na witrynach, w celu oferowania nowych usług, a te zaimplantowane doskonalić i zwiększać zadowolenie użytkowników. W ten sposób właściciele stron internetowych, chcąc unikać ciągłego przeprojektowania swoich serwisów na nowo, w coraz większym stopniu opierali swoje działania na wdrażaniu tanich i nie absorbujących kapitału rzeczowego badań użyteczności. W ten sposób weryfikowano w jakim stopniu ich witryna jest zorientowana na użytkownika. Były to pierwsze badania, które możemy określić mianem analiz web-usability.

Rozwój pierwszych badań webusability

Techniki do badań użyteczności zostały opracowane przez projektantów i producentów oprogramowania. Przedstawiciele grup użytkowników byli proszeni o wykonywanie jednakowych zadań, przy wykorzystywaniu oprogramowania i zaprojektowanego dla niego interfejsu. Zachowanie osoby badanej nagrywane było przez zespół badawczy, co później poddawano analizie. Badania te wykonywane były kilkakrotnie, gdyż zwykle każdy następny test zawierał odniesienia do kolejnych ulepszeń. Obecnie stosuje się udoskonalone i bardziej dopracowane techniki analiz użyteczności. Celem każdej z nich jest jak najbardziej wiarygodna i obiektywna ocena użyteczności, która pozwoli na ulepszenie witryny, co wpłynie pozytywnie na działalność całego przedsiębiorstwa.

Rodzaje i różnice w metodach stosowanych do oceny stron internetowych

Metody oceny witryn internetowych są zróżnicowane pod wieloma aspektami, np. rodzajem danych wynikowych, stopniem subiektywizmu, rolą osoby przeprowadzającej badanie czy związanymi z nimi kosztami. Należy również zwrócić uwagę na możliwy moment zastosowania danej techniki. Niektóre badania rekomendowane są dla prototypów stron internetowych, a inne dla stworzonych i działających już witryn. Każda metoda zakłada specyficzne warunki oraz model teoretyczny dla kolejnych kroków.

Metody stosowane do oceny witryny już na etapie jej planowania i projektowania to np. zogniskowany wywiad grupowy czy Keystorke-Level Model. Dzięki technikom tym projektanci stron internetowych mogą zapoznać się z opinią odbiorców na temat ich preferencji dotyczącej zawartości danej strony internetowej czy poznać wydajność projektowanych funkcji. Metody te mają na celu ocenę planowanych rozwiązań oraz usprawnienie procesu projektowania witryny, poprzez eliminację mylnych założeń, jeszcze przed wdrożeniem. Dla stworzonych i działających już witryn zastosować można takie metody jak ocenę heurystyczną, Microsoft Usability Guidelines czy Eye-tracking. Z kolei na każdym etapie tworzenia serwisu przeprowadzać można badanie użytkowników.

Ponadto przeprowadzane analizy witryn internetowych różnią się rodzajem gromadzonych danych, czyli występuje podział na badania skoncentrowane na dane ilościowe oraz dane jakościowe. Metody analiz, których wynikiem są głównie dane ilościowe to: Keystroke-Level Model, Eye-tracking oraz Microsoft Usability Guidelines. Oceny użyteczności oraz zachowania użytkowników są przedstawiane w sposób mierzalny, a metody charakteryzują się wysokim stopniem sformalizowania. Analizowane dane mogą dzięki temu zostać zaprezentowane w postaci statystyk, wykresów, diagramów czy map ciepła. Podczas analiz takich jak zogniskowany wywiad grupowy, badanie użytkowników czy analiza heurystyczna dane mają charakter jakościowy i są to głównie opisy zachowań oraz opinie uczestników badania. Analiza taka cechuje się wysokim stopniem subiektywizmu oceny, który może być eliminowany poprzez dodatkową agregację danych ilościowych jak np. czasu potrzebnego do wykonania zadania.

—

Zapraszam do komentowania artykułu i wyrażania swoich opinii dotyczących poszczególnych metod. W następnej kolejności prezentowane będą dokładniejsze opisy każdej w/w metod z osobna.